Bioskopi kojih više nema: Kafana "Zlatni krst"

Nekoliko početnih tekstova biće posvećeno prvim bioskopima u Beogradu, od kojih većina danas, više nije očuvana, ali su, bez sumnje vredni pomena.

ISTORIJAT KAFANE "Zlatni krst"

Prvi prostor namenjen filmskim projekcijama tog doba, bila je kafana "Zlatni krst", koja je nekoliko puta menjala adresu i vlasnika, ali je uvek bila u srcima najstarijih Beograđana.

Kratka istorija ove kafane, svodi se na to da je s početka bila pod vlasništvom čoveka švajcarskog državljanstva po imenu Petar Korai, i da se u tom periodu (1843. godina) nalazi u Savamalskoj ulici. Ta ulica danas nam je poznata pod nazivom ulica Gavrila Principa, a tadašnji izgled kafane pogledajte na slici ispod.

Nakon tog perioda, konkretnije 1862. godine, na (starim) Terazijama zida se i koristi u namene kafane, objekat pod zakupom Ilije Nikolića, koji je bio naredni vlasnik "Zlatnog krsta". 

Istorijski navodi, najmlađeg datuma, povezani sa Ilijom Nikolićem  vezuju se za 1867. godinu, a u direktnoj su vezi sa podacima koje je moguće videti tek kasnije- oko 1880. godine. Upravo u ovoj kafani, organizovana je trodnevna svečanost (1867), nakon predaje ključeva grada Beograda, srpskom knezu Mihailu Obrenoviću. Tadašnji vlasnik, bio je Vladimir Lacković, koji je ovu zgradu zaveštao Ministarstvu prosvete.

Kafana je usled burne istorije Beograda menjala enterijer i sam izgled, ali i naziv, te je do početka XXI veka postojala pod nazivom "Dušanov grad". 

PRVA PROJEKCIJA 

1896. godine u objektu na Terazijama, održana je premijerna projekcija filma u Srbiji. Održavane su projekcije kraćih filmova, a vreme prikazivanja bilo je svakog radnog dana i subotom 16-19h, kao i nedeljom i praznicima u dodatnom terminu, prepodnevnim časovima.

Karte za prve projekcije iznosile su jedan dinar, po osobi. 

Prve projekcije prošle su odlično i zapaženo, što je uticalo i na posećanost kafane, tako da je ova, tada savremena ideja, donela dosta benefita kako srpskoj kinematografiji, tako i srpskoj ekonomiji tog doba.

Jedni od prvih gostiju, bili su kralj Aleksandar Obrenović sa svojom majkom- kraljicom Natalijom, a celokupni događaj bio je praćen člankom u "Malim novima". Zahvaljujući RTS-ovom portalu, prenosimo vam deo članka iz tih novina. 

Za kraj teksta, važno je napomenuti da je ovaj objekat održao, jednu od prvih projekcija filmova na svetu, budući da je ta premijera bila samo 6 meseci nakon svetske premijere koju su organizovala braća Limijer iz Francuske. U to doba, snimiti bilo kakav pokretni film bilo je nezamislivo težak posao, budući da je svet još uvek razmišljao na nivou fotografije, a da je od tada pa u nekom naredom periodu svaki iole kratak video, bio smatran "pokretnom slikom". 

Zanimljivo je istaći i da je, u tom smislu, vrhunac tehnike bio kinematograf koji je projektovao "snimke stvorova i predmeta u najrazličitijim kretanjima" kako su prenosile tadašnje novine. 

Kompletnu emisiju, povezanu sa ovom temom, uređenu za RTS-ov portal, sa kojeg smo i sami dosta toga saznali, poslušajte ovde. 

KAFANA DANAS

Nažalost, kafana "Zlatni krst" danas više ne postoji, ali je u znak sećanja na vanvremenski značaj koji je ostvarila ostala sačuvana spomen ploča sa natpisom.

U narednom tekstu, samo na blogu "FILMSKA PRIČA" saznajte koja je to kafana postala prva bioskopska kuća u Srbiji.